Evaluatie van soft skills: Hoe pakken we dit best aan?

In vijf opleidingen werd geprobeerd soft skills (beter) aan te leren en te evalueren. Deze opleidingen dienden zich volgende vragen te stellen: (1) welke soft skills zijn belangrijk, (2) hoe kunnen ze operationeel gedefinieerd worden, (3) hoe kun je hun belang duidelijk maken aan studenten en (4) hoe kun je ze aanleren en/of evalueren. Op basis van het antwoord op deze vragen werd telkens een onderwijskundige interventie uitgewerkt. In Studie 1 (binnen de Educatieve Bachelor Secundair Onderwijs) werd gewerkt rond Samenwerken en Zelfmanagement, in Studie 2 (binnen Accountancy-Fiscaliteit) rond Communicatie en Zelfmanagement, in Studie 3 (binnen Sociaal Juridische Dienstverlening) rond Communicatie, Onderzoekende houding en Ethisch denken, in Studie 4 (binnen Multimedia en Communicatietechnologie) rond Communicatie, Samenwerken en Zelfmanagement en in Studie 5 (binnen Orthopedagogie) rond Zelfzorg. 

In het jaar van de interventies werden alle studenten die binnen deze opleidingen het relevante vak volgden op twee tijdstippen uitgenodigd om mee te doen aan dit onderzoek: aan het begin van het vak (= Tijdstip 1 of T1) en op het einde ervan (= Tijdstip 2 of T2). Op T1 kregen studenten een vragenlijst waarin gepolst werd naar hun zelfinschatting op de gekozen skills (= hun zelf ingeschatte competentie). Op T2 kregen studenten dezelfde vragen, maar bovendien werd aan de hand van negen kwaliteitscriteria gepolst naar wat ze vonden van de manier waarop deze skills geëvalueerd werden. Waar mogelijk werden de studenten die het vak volgden in het jaar voorafgaand aan de interventie eveneens uitgenodigd om aan ons onderzoek deel te nemen (= Tijdstip 0 of T0). Op T0 kregen deze studenten de vragenlijst waarin gepolst werd naar hun zelfinschatting op de gekozen soft skills. Indien van toepassing werd deze vragenlijst aangevuld met de vragen waarin gepolst werd naar wat ze vonden van de manier waarop deze soft skills geëvalueerd werden. Zo probeerden we twee vragen te beantwoorden: (1) brengen de interventies competentiegroei teweeg in de relevante soft skills, en (2) verhogen de interventies de gepercipieerde kwaliteit van de manier waarop deze soft skills geëvalueerd worden.

In alle studies die inzetten op het aanleren van soft skills kon worden aangetoond dat het nieuw ontwikkelde of vernieuwde leertraject een gunstig effect had op de competentiegroei van studenten, dat de nieuw ontwikkelde evaluaties goed onthaald werden door studenten en dat de vernieuwde evaluaties beter onthaald werden dan die uit het verleden. Studie 1 suggereert dat, wanneer je enkel inzet op de evaluatie, je wel een breder draagvlak kunt creëren voor de evaluatie, maar dat je zo het leerproces geen extra boost geeft. Wil je het leerproces stimuleren, dan dien je daar actief op in te zetten. In de discussie wordt dieper ingegaan op de beperkingen van elke studie en op hoe het komt dat sommige interventies meer effect hadden dan andere. Alles samengenomen raden wij opleidingen die willen inzetten op soft skills het volgende aan: (1) identificeer de meest relevante soft skills voor je opleiding, (2) analyseer deze in detail en ontbloot de meest relevante onderdelen, (3) maak studenten duidelijk waarom deze soft skills voor hen belangrijk zijn, (4) denk na over hoe deze soft skills best geëvalueerd kunnen worden, en (5) denk na over een zinvol en effectief leertraject.